Międzynarodowy przewóz rzeczy pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony odnotowuje w ostatnich latach ciągły wzrost. Ceniony jest przez zlecających transport przede wszystkim za niższe stawki kilometrowe oraz czas realizacji. Niestety, jak we wszystkim „każdy medal ma dwie strony”. Brak obostrzeń jakie towarzyszą transportowi ciężarowemu i brak norm odnoszących się do czasów prowadzenia pojazdów, skutkuje tym, że powstało wiele firm, które trudno określić mianem profesjonalnych przewoźników. Na problem ten wskazuje Rozporządzenie (UE) 2020/1055 z dnia 15 lipca 2020 r., wchodzące w skład „Pakietu Mobilności”. Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej, w motywie 2) preambuły wnoszą, iż należy zmienić treść obecnych przepisów tak, aby „zapewnić minimalny poziom profesjonalizacji sektora wykorzystującego pojazdy silnikowe, (…) których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 tony, a tym samym aby zbliżyć warunki konkurencji między wszystkimi przewoźnikami.” Zmianami mają zostać objęci przewoźnicy, wykorzystujący w „transporcie międzynarodowym pojazdy silnikowe lub zespoły pojazdów, które są przeznaczone wyłącznie do przewozu rzeczy i których dopuszczalna masa całkowita przekracza 2,5 tony, ale nie przekracza 3,5 tony”. Kiedy i jakie zmiany zostaną wprowadzone? Odpowiedzi udziela treść wspomnianego powyżej rozporządzenia.
W artykule 1, znajdujemy zapis wprowadzający zmiany do Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, art. 1 ust. 4:
„W drodze odstępstwa od ust. 2, o ile prawo krajowe nie stanowi inaczej, niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do:
a) przedsiębiorców wykonujących zawód przewoźnika drogowego rzeczy wyłącznie z wykorzystaniem pojazdów silnikowych lub zespołów pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, wykonujących wyłącznie przewozy krajowe w państwie członkowskim siedziby danego przedsiębiorcy;”;
b) dodaje się literę w brzmieniu:
„aa) przedsiębiorców wykonujących zawód przewoźnika drogowego rzeczy z wykorzystaniem pojazdów silnikowych lub zespołów pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 2,5 tony;”
Powyższe świadczy o tym, że przedsiębiorcy wykorzystujący pojazdy o DMC przekraczającej 2,5 T do przewozu rzeczy w transporcie międzynarodowym, będą podlegali przepisom ustanawiającym wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Co to oznacza w praktyce dla tych firm? Odpowiedź możemy znaleźć m.in. w artykule 3 Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009:
„Przedsiębiorcy wykonujący zawód przewoźnika drogowego muszą spełniać następujące wymogi:
a) posiadać rzeczywistą i stałą siedzibę w jednym z państw członkowskich;
b) cieszyć się dobrą reputacją;
c) posiadać odpowiednią zdolność finansową; oraz
d) posiadać wymagane kompetencje zawodowe.”
Przepis ten wymaga od firm transportowych posiadania realnej siedziby z odpowiednią bazą eksploatacyjną, odpowiednimi zasobami sprzętowymi oraz ludzkimi. Muszą one również spełnić wymóg dobrej reputacji określony w art. 5 Ustawy o Transporcie Drogowym. Do tego niezbędne jest wykazanie zdolności finansowej lub zabezpieczenia finansowego, o którym więcej powiemy w dalszej części niniejszego artykułu. Na uwagę zasługuje również wymóg posiadania kompetencji zawodowej potwierdzonej odpowiednim certyfikatem uzyskiwanym po zdaniu odpowiedniego egzaminu państwowego.
W odniesieniu do wspomnianego zabezpieczenia finansowego, przeanalizujmy teraz zmiany wprowadzone do art. 7, ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 1071/2009:
„…Przedsiębiorcy wykonujący zawód przewoźnika drogowego rzeczy z wykorzystaniem pojazdów silnikowych lub zespołów pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 2,5 tony, ale nie przekracza 3,5 tony, wykazują co roku na podstawie rocznych sprawozdań finansowych poświadczonych przez audytora lub odpowiednio upoważnioną osobę, że na każdy rok dysponują kapitałem i rezerwami w łącznej wysokości co najmniej:
a) 1 800 EUR na pierwszy wykorzystywany pojazd; oraz
b) 900 EUR na każdy dodatkowy wykorzystywany pojazd.”
Jak widać, kwoty wskazane w niniejszym przepisie stanowią mniejsze wartości niż w przypadku zabezpieczeń wymaganych dla transportu ciężarowego, w którym przedsiębiorcy zobligowani są do dysponowania kapitałem i rezerwami w łącznej wysokości co najmniej:
a) 9 000 EUR, na pierwszy wykorzystywany pojazd silnikowy;
b) 5 000 EUR na każdy dodatkowy wykorzystywany pojazd silnikowy lub zespół pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony.
Zarówno dla transportu ciężarowego jak i lekkiego dopuszcza się wykazanie zdolności finansowej poprzez np. gwarancję bankową, o czym świadczy Rozporządzenie (WE) nr 1071/2009 art. 7, ust. 2: „W drodze odstępstwa od ust. 1 właściwy organ może zgodzić się lub wymagać, aby przedsiębiorca wykazał swoją zdolność finansową za pomocą poświadczenia określonego przez właściwy organ, takiego jak gwarancja bankowa lub polisa ubezpieczeniowa, w tym polisa ubezpieczenia od odpowiedzialności zawodowej, z jednego lub kilku banków lub innych instytucji finansowych, w tym przedsiębiorstw ubezpieczeniowych, lub inny wiążący dokument stanowiący solidarną gwarancję za przedsiębiorcę na kwoty określone w ust. 1.”
Warto w tym miejscu wspomnieć o wprowadzonym nowym podpunkcie do omawianego artykułu 7. Zawarty jest on w ustępie 1a i brzmi: „Oprócz wymogów określonych w ust. 1 państwa członkowskie mogą wymagać, by przedsiębiorca, zarządzający transportem lub inna wskazana przez państwa członkowskie odpowiednia osoba nie mieli zaległych wierzytelności o charakterze nieosobistym wobec podmiotów prawa publicznego i nie byli postawieni w stan upadłości ani nie podlegali postępowaniu upadłościowemu ani postępowaniu likwidacyjnemu.” Przepis ten daje możliwość „piętnowania” przedsiębiorców uchylających się od płacenia podatków lub składek.
Kiedy wymienione powyżej przepisy wejdą w życie? Zgodnie z Rozporządzeniem (UE) 2020/1055 z dnia 15 lipca 2020 r., art. 4, niniejsze zmiany zaczną obowiązywać od dnia 21 lutego 2022 r. Nie jest to jednak wszystko co czeka przewoźników wykorzystujących pojazdy o DMC nieprzekraczającej 3,5 T.
Artykuł 2 omawianego Rozporządzenia (UE) 2020/1055 podaje jakie zmiany zostaną wprowadzone do Rozporządzenia (WE) nr 1072/2009 dotyczącego wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych. W art. 1, ust. 5 lit. c) wprowadza się następujące zmiany:
„a)… Następujące rodzaje przewozu i przejazdów bez ładunku dokonywanych w powiązaniu z takim przewozem nie wymagają posiadania licencji wspólnotowej oraz są zwolnione z wszelkich zezwoleń przewozowych:
„c) do dnia 20 maja 2022 r.: przewóz rzeczy pojazdami, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 tony;”;
b) dodaje się literę w brzmieniu:
„ca) od dnia 20 maja 2022 r.: przewóz rzeczy pojazdami, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 2,5 tony;””
Przepis ten mówi, iż od 20 maja 2022 roku, firmy wykonujące międzynarodowe przewozy rzeczy pojazdami, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 2,5 tony, będą musiały uzyskać licencję wspólnotową.
Na koniec przeanalizujemy jeszcze jeden zapis z Rozporządzenia (UE) 2020/1054 z dnia 15 lipca 2020 r., które również wchodzi w skład tzw. „Pakietu Mobilności”. W artykule 1 znajdujemy zapis, który mówi o bardzo ważnej zmianie wprowadzanej do Rozporządzenia (WE) 561/2006, które każdy kierowca transportu ciężarowego powinien doskonale znać, przynajmniej w zakresie wymaganych przerw, odpoczynków oraz norm czasu prowadzenia pojazdu. Artykuł 2, ust. 1, po nowelizacji brzmi następująco:
„Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do przewozu drogowego:
a) rzeczy, gdy dopuszczalna masa całkowita pojazdów łącznie z przyczepą lub naczepą przekracza 3,5 tony;
aa) od dnia 1 lipca 2026 r. – rzeczy w międzynarodowym transporcie drogowym lub kabotażowym, gdy dopuszczalna masa całkowita pojazdów łącznie z przyczepą lub naczepą przekracza 2,5 tony; lub
b) osób, pojazdami skonstruowanymi lub trwale przystosowanymi i przeznaczonymi do przewozu więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą.”
Zmiana ta wydaje się być najistotniejszą ze wszystkich wymienionych w tym artykule. Dlaczego? Ponieważ podleganie pod przepisy Rozporządzenia (WE) 561/2006, a przez to również Rozporządzenia (UE) nr 165/2014 oznacza, że kierowcy pojazdów o DMC powyżej 2,5 T, którzy wykonujący międzynarodowy przewóz rzeczy będą musieli 1) być wyposażeni w homologowane urządzenia rejestrujące (tachograf), 2) przestrzegać tych samych norm co kierowcy transportu ciężarowego, co może być w łatwy sposób skontrolowane przez odpowiednie organy.
Nie jest wiadome jak bardzo wprowadzane zmiany wpłyną na firmy posługujące się flotą o DMC do 3,5 T ani na rynek, który wykreował potrzebę takiego transportu. Wiadome jest jednak, że zarówno przedsiębiorcy zlecający transport jak i realizujący go muszą się odpowiednio do tego przygotować.
