Nie jest żadną nowością, że w świadomości pracowników, niezależnie od branży i stanowiska, utrzymuje się przekonanie o niepodważalnej wyższości umowy o pracę nad innymi formami zatrudnienia. Niestety nie zawsze jest to prawdą. W niektórych specyficznych sytuacjach może się bowiem okazać, że bardziej preferencyjne warunki stworzy umowa zlecenie bądź współpraca B2B dla samozatrudnionych. Uznaliśmy, że warto przyjrzeć się tej kwestii. Przedstawiamy najważniejsze wady i zalety każdej formy nawiązania współpracy z kierowcą, by łatwiej było wybrać najlepszy typ i rodzaj umowy.
Formy nawiązania współpracy z kierowcą – umowa o pracę
Umowa o pracę jest to najbardziej ceniona przez pracowników forma zatrudnienia. Przede wszystkim umowa o pracę gwarantuje pracownikowi spokój, pewność i stabilność zatrudnienia. Dodatkowo zapewnia wszystkie przywileje pracownicze takie jak płatny urlop czy zasiłek chorobowy. Nie obciąża też pracownika żadnymi dodatkowymi formalnościami związanymi z ZUS czy Urzędem Skarbowym. Trudno więc zaprzeczyć, że jest to niebywale atrakcyjna dla pracowników forma zatrudnienia. Z tego powodu oferty pracy na umowę o pracę cieszą się większym zainteresowaniem. Pracownicy rzadziej wybierają umowy zlecenie lub współpracę B2B.
W internecie i czasopismach branżowych można znaleźć bardzo wiele opracowań, które opisują ten temat z perspektywy pracownika, również zawodowego kierowcy. Jednak znacznie rzadziej można spotkać się ze spojrzeniem ze strony pracodawcy. Z tego punktu widzenia umowa o pracę nie wygląda już tak atrakcyjnie.
Umowa o pracę- korzyści dla pracodawcy
Jak już wspomniano, umowa o pracę ułatwia znalezienie pracownika. Pracodawca ma większe szanse na zatrudnienie osoby z wysokimi kwalifikacjami i dużym doświadczeniem. Kierowcy chętnie będą aplikować na tego typu ofertę nawet jeśli nie będzie ona proponowała żadnych dodatkowych profitów czy bonusów. Dla pracodawcy jest jeszcze dodatkowy atut tej formy zatrudnienia. Pracownik na umowie o pracę ma obowiązek wykonywania poleceń służbowych zgodnie z Kodeksem Pracy. Na tym nie koniec zalet zatrudniania na umowę o pracę z punktu widzenia pracodawcy. W razie szkody na pojeździe nie grozi odmowa wypłaty odszkodowania. Mowa tu o tym, że w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia, wiele towarzystw ubezpieczeniowych zastrzega sobie wypłatę jedynie w sytuacji gdy szkoda powstała gdy pojazdem kierował właściciel pojazdu bądź jego pracownik. Zatrudnienie na umowę o pracę nie pozostawia więc w tej kwestii żadnych niedomówień.
Dodatkowo warto pamiętać o możliwości 100% delegowania zagranicznego kierowców zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę. Mowa tu o systemie IMI wprowadzonym w ramach pakietu mobilności w 2022 roku i stosowanym w wielu europejskich krajach. Niektóre państwa m.in. Niemcy i Austria podważały delegowanie w ramach IMI dla kierowców samozatrudnionych bądź wykonujących zlecenie. Pamiętajmy, że IMI odpowiada za warunki socjalne kierowców w czasie delegowania.
Umowa o pracę z perspektywy pracodawcy- słabe strony
Niestety na tym jednak kończą się zalety umowy o pracę z perspektywy pracodawcy. Słabych stron tego rozwiązania można wymienić nieco więcej. Przede wszystkim dla pracodawcy koszty wynagrodzenia są znacznie wyższe. Mowa tutaj o realnej wysokości poniesionych kosztów z uwzględnieniem wszystkich składek i elementów dodatkowych. Ponadto pracodawca zatrudniający kierowców na umowę o pracę ponosi dodatkowe koszty związane z koniecznością zapewnienia płatnego urlopu swoim pracownikom. Z jednej strony kierowca otrzymuje pełne wynagrodzenie. Z drugiej – właściciel firmy transportowej nie zarabia i nie realizuje zleceń. Na pierwszy rzut oka problem może wydawać się niewielki. Jednak po przeliczeniu koszty mogą sięgnąć nawet 18 000 zł rocznie. Kiedy mowa o dodatkowych kosztach trzeba także pamiętać o wszelkich świadczeniach chorobowych. Zgodnie z polskimi przepisami pierwsze 33 dni chorobowego w roku opłaca właśnie pracodawca. Dopiero po tym okresie obowiązek ten i związane z nim koszty przejmuje ZUS.
Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, niezależnie od ich ilości, to dla przedsiębiorcy również obowiązek prowadzenia kadr. Trzeba tutaj zadbać o wszystkie teczki pracownicze i ich kompletność, przeprowadzanie badań i cyklicznych szkoleń a także dopilnowanie ich aktualności. Realizacja tych zadań wiąże się z dodatkowymi kosztami. Mogą one wynikać z zatrudnienia specjalisty ds. kadr lub zlecenia usług na zewnątrz. Oprócz tego niezbędna może się okazać również obsługa doświadczonej księgowej, czyli specjalisty do spraw płac. Przy umowie o pracę to pracodawca odpowiada za wyliczenie wszystkich składników wynagrodzenia. Musi też odprowadzać składki do ZUS i podatek do Urzędu Skarbowego. Kadra zatrudniona w oparciu o umowę o pracę to także możliwość kontroli z Państwowej Inspekcji Pracy. W związku z tym trzeba także pamiętać o respektowaniu wszystkich praw pracowniczych i odpowiednie dbanie o pełną dokumentację pracowniczą.
Rozstanie z pracownikiem zatrudnionym w oparciu o umowę o pracę
Ponadto rozstanie z pracownikiem zatrudnionym na umowę o pracę także jest nieco trudniejsze. Przy wypowiedzeniu umowy o pracę warto pamiętać o świadku aby pracownik nie odmówił podpisania oświadczenia o wypowiedzeniu by udać się na chorobowe lub w jakiś inny sposób unikać rozwiązania umowy. Obecność świadka zawężą tu nieco pole do podobnych manewrów. Niezbędne jest także zapewnienie pracownikowi w pełni płatnego okresu wypowiedzenia lub odpowiednio sformułowanego rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Nie mniej jednak nie jest to proces zupełnie bezkosztowy.
Choć wypłata odszkodowania z Towarzystwa Ubezpieczeniowego powinna być bezproblemowa, jak już wspomnieliśmy wcześniej, to jednak poza tym pracodawca może zobowiązać kierowcę do odpowiedzialności za ewentualne szkody jedynie do wysokości trzykrotności wynagrodzenia. A jak dobrze wiadomo kierowcy zawodowi niejednokrotnie mają pod opieką towary i tabór o znacznie wyższej wartości.
Formy nawiązania współpracy z kierowcą – umowa zlecenie
Umowa zlecenie potencjalnie wydaje się wygodniejsza i mniej kosztowna dla pracodawcy a jednocześnie mniej atrakcyjna dla zatrudnianego kierowcy. Chętnych na stanowiska z taką formą zatrudnienia z reguły jest dużo mniej. Z tego powodu firmy transportowe oferujące umowę zlecenie mogą borykać się z brakami kadrowymi. Koszty zatrudnienia na umowę zlecenie są dużo niższe niż w przypadku umowy o pracę. Pracodawca nie ponosi także kosztów urlopowych, gdyż ten na zleceniu jest bezpłatny. Zatrudniający nie ma także dodatkowych kosztów związanych ze świadczeniem chorobowym czy jakimikolwiek zasiłkami. Tutaj, nawet jeśli pracownik decyduje się opłacać dobrowolną składkę chorobową to obowiązek zasiłkowy od pierwszego dnia spoczywa na ZUSie. Niewątpliwą zaletą dla pracodawcy jest także to, że może on dochodzić od kierowcy wykonującego zlecenie zwrotu kosztów do pełnej wysokości szkody.
Dodatkowo od sierpnia 2023 roku dzięki nowelizacji przepisów umowy zlecenie stały się nieco bardziej korzystne. Chodzi tu bezpośrednio o podstawę opodatkowania i wykorzystanie do jej wyliczania tzw. diety wirtualnej.
Rozstanie z pracownikiem zatrudnionym w oparciu o umowę zlecenie
Ponadto zakończenie współpracy z kierowcą wykonującym zadania w ramach umowy zlecenie nie przysparza absolutnie żadnych problemów. Płatność odbywa się jedynie za zlecenia wykonane. Dlatego też przy chęci rozstania z kierowcą nie przekazuje się mu kolejnych zleceń aż do końca trwania umowy, pracodawca nie ponosi z tego tytułu żadnych kosztów a i zleceniobiorca nie ma możliwości skarżenia takiego postępowania.
Umowa zlecenie z perspektywy pracodawcy- słabe strony tej formy nawiązania współpracy z kierowcą
Nie mniej jednak umowa zlecenie ma także swoje wady. Oprócz trudności z pozyskaniem kierowcy pracodawca musi pamiętać, że zleceniobiorca nie pozostaje w obowiązku wykonywania poleceń służbowych więc niejako sam dysponuje swoim czasem pracy. Skutkuje to ograniczonymi możliwościami jego dyscyplinowania. W przypadku zleceniobiorców, którzy spowodowali szkodę na pojeździe bardzo często Towarzystwa Ubezpieczeniowe odmawiają wypłaty odszkodowania. Postępowanie takie jest zastrzeżone w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia i trzeba mieć to na uwadze. Oprócz tego umowa zlecenie jest forma kwestionowaną w ramach IMI i rodzi pewne trudności przy delegowaniu kierowców za granicę. Pracodawcy często zdają się zapominać, że współpraca w oparciu o umowę zlecenie to wprawdzie ograniczone obowiązki kadrowe jednak taka forma zatrudnienia nie daje możliwości całkowitej rezygnacji z kadr. Choć nie ma tu konieczności prowadzenia teczek pracowników to jednak trzeba pamiętać i zadbać o szkolenia i badania a także ich aktualność. O obowiązku tym mówi wyraźnia art. 304 Kodeksu Pracy.
Samozatrudnienie i współpraca B2B
Samozatrudnienie i współpraca B2B, czyli firma z firmą, to formy nawiązania współpracy z kierowcą najczęściej spotykane obecnie na rynku pracy, czyli firma z firmą. Dla właściciela firmy transportowej są to zdecydowanie najniższe koszty. Nie ma tutaj absolutnie żadnych kosztów urlopowych czy wydatków na świadczenia chorobowe lub zasiłkowe. Nie pojawia się także żaden problem z zakończeniem współpracy ponieważ wygląda to podobnie jak w omówionej wyżej umowie zlecenie. Kolejnym aspektem działającym na korzyść takiego rozwiązania dla przedsiębiorcy jest także możliwość dochodzenia zwrotu kosztów od kierowcy do pełnej wysokości szkody.
Jednak dla kierowców nie zawsze jest to korzystne rozwiązanie. Dlatego też pozyskanie kierowcy zawodowego o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu, który zgodzi się na taką formę współpracy jest najbardziej utrudnione. Ponadto kierowca sam dysponuje swoim czasem pracy przez co możliwość dyscyplinowania jest mocno ograniczona. Ponadto w takiej formie współpracy, podobnie jak przy umowie zlecenie, Towarzystwa Ubezpieczeniowe najczęściej odmawiają wypłacenia odszkodowania za szkodę powstałą na pojeździe, pomimo terminowo opłacanych składek. Tutaj również odpowiednie obostrzenia można znaleźć w OWU. Taka forma współpracy jest również mocno kwestionowana przez IMI przy delegowaniu międzynarodowym. Mogą się też pojawić dodatkowe koszty księgowe w celu ułatwienia kierowcy rozliczania tego typu współpracy.
Z kolei dla kierowcy decydującego się na współpracę B2B takie rozwiązanie może być korzystne gdy nie będzie on płatnikiem VAT a jego działalność będzie wciąż w fazie tzw. małego ZUSu więc składek na warunkach preferencyjnych na start. Nie ma tutaj mowy o jakimkolwiek urlopie a z kolei aby w czasie wolnego nie płacić składek ZUS należy pamiętać o zawieszeniu działalności.
Aby znaleźć najlepszą formę współpracy z kierowcą należy dokładnie przeanalizować wszystkie wady i zalety każdego rozwiązania. Trzeba się zastanowić, które aspekty dla konkretnej firmy będą mieć największe i kluczowe znaczenie, a które pozostają bardziej marginalne. W oparciu o taką analizę podjęcie decyzji będzie dużo łatwiejsze a na pewno bardziej precyzyjne i przemyślane.
